İdrar yolu enfeksiyonu genellikle (tüm idrar yolu enfeksiyonlarının yaklaşık %95’i), idrar yolundan mesaneye kadar ulaşan bakterilerin (çoğunlukla E.Coli bakterisi) neden olduğu bir enfeksiyondur. Enfeksiyonun sadece mesanede görülmesine “sistit” adı verilir. Ancak, idrar yolu enfeksiyonu bazen üriner sisteme bağlı böbrekleri ve üst idrar kanalını etkileyebilir. Eğer enfeksiyon böbreklere ve üst idrar kanalına yayılırsa bu duruma “piyelonefrit” denilir. Alt idrar yolu enfeksiyonu yolu olan sistit, üst idrar yolu enfeksiyonu olan piyelonefrite göre daha az risk taşır. İdrar yolu enfeskyionu kadınlarda daha sık görülen ve tekrar eden bir sağlık sorunudur. Bunun nedeni, kadınlarda idrarı mesaneden dışarı taşıyan kanalın erkeklere göre daha kısa olmasıdır. Ayrıca menopozla birlikte düşen östrojen seviyesi idrar yolunun astarını inceltir ve bölge bakteriyel enfeksiyonlara karşı hassaslaşır. Hamilelik, idrar yolu enfeksiyonu riskini arttıran bir durum değildir ancak, bu dönemde yaşanan enfeksiyonlar daha kolay yayılabilir ve anneye, dolayısıyla fetüse zarar verebilir. Bu nedenle hamilelik döneminde idrar yolu enfeksiyonu belirtileri yaşıyorsanız vakit kaybetmeden doktorunuzu bilgilendirmelisiniz.

İdrar yolu enfeksiyonu, cinsel organın bakterilere maruz kalması ve bu bakterilerin idrar yoluyla birlikte mesaneye ulaşmasıyla oluşur. Bu bakteriler, dışarıda kullandığınız bir tuvaletten gelebileceği gibi aşağıdaki durumlar idrar yolu enfeksiyonu riskini arttırmaktadır. İdrar Yolu Anormallikleri: İdrar yolu anormallikleri ile doğan bebeklerde, idrarın, idrar yolunda birikmesi nedeniyle idrar yolu enfeksiyonu daha sık görülür. İdrar Yolunun Tıkanması: Prostat büyümesi ve böbrek taşı idrar yolunu tıkayarak, idrarın mesanede kalmasına yol açabilir. Bu durum idrar yolu enfeksiyonu riskini yükseltmektedir. Baskılanmış Bağışıklık Sistemi: Şeker hastalığı gibi bağışıklık sistemini baskılayarak, vücudun bakterilere karşı korunma sistemini zayıflatan bazı hastalıkların idrar yolu enfeksiyonuna yakalanma ihtimalini arttırdığı bilinmektedir. İdrar İçin Sonda Kullanma: Hastalık nedeniyle, kendi kendine idrar yapamayan ve bu nedenle sonda kullanan hastalarda idrar yolu enfeksiyonları normal kişilere oranla daha sık görülür. Bazı Doğum Kontrol Yöntemleri: Doğum kontrolü için “diyafram” ve spermatisid (sperm öldürücü) ajanlar kullanan kadınların idrar yolu enfeksiyonuna yakalanma riskleri daha yüksektir. Cinsel Olarak Aktif Olmak: Cinsel olarak aktif kadın ve erkeklerin idrar yolu enfeksiyonu yaşama oranı aktif olmayan kadın ve erkeklere oranla daha yüksektir.

Sık sık idrara çıkma İdrara çıktıktan hemen sonra bile tekrar idrara çıkma isteği İdrara çıktığınızda ağrılı yanma hissi Karnın alt kısmında şişlik, baskı ve rahatsızlık hissi Pelvik bölgede ya da bel bölgesinde ağrılar Bulanık idrar (bazı durumlarda kanlı idrar) Ağır kokulu idrar Uzmanlar, aşağıdaki belirtileri “alarm veren belirtiler” olarak kabul etmektedir ve bu belirtiler görüldüğü zaman vakit kaybetmeden doktora gidilmesini önermektedir. Ateşiniz varsa Mide bulantısı ve kusma görülüyorsa Sırtın tek tarafında, kaburgaların alt bölgesinde ağrı varsa Diyabet, böbrek rahatsızlığı ve bağışıklık sistemi zayıflığı varsa 65 yaşın üzerindeyseniz Hamileyseniz Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu ABD istatistiklerine göre her yıl çocuk nüfusun %3’ü idrar yolu enfeksiyonu yaşamaktadır. Erkek bebeklerin risk oranı kız bebeklere göre daha yüksektir. Ancak 2 yaşından sonra risk oranı terse döner ve enfeksiyon daha çok kızlarda görülür. Yetişkinler gibi çocuklarda görülen idrar yolu enfeksiyonunun başlıca sebebi “E.coli” bakterisidir. (12-14).

Bebeklerde ve çocuklarda, idrar yolu enfeksiyonun en sık görülen belirtisi olan idrar sırasında yanma hissi görülmeyebilir.
Bebekler sıkıntılarını dile getiremediği için aşağıdaki belirtilerin bulunup bulunmadığını kontrol etmelisiniz.
Grip veya bilinen bir hastalık olmadan yaşanan ateş
Kokusu değişik gelen kokulu idrar
Nedensiz iştahsızlık
Kusma
Nedensiz huysuzluk
2-4 yaş arası çocuklarda ise aşağıdaki belirtiler görülebilir.
İdrar sırasında ağrı ve yanma hissi
Sık idrara çıkma isteği
Altına kaçırma
Kokulu, pembe veya bulanık idrar
Sırtın bir bölümünde veya karnın alt kısmında ağrı
İdrar Yolu Enfeksiyonu Teşhisi ve Tedavisi
Doktorunuz, idrar yolu enfeksiyonu olup olmadığınızı anlamak için bazı testler isteyebilir. Bu testlerin başında “idrar testi” gelmektedir. Alınan idrar örneği laboratuvarda incelenerek beyaz kan hücrelerine, kırmızı kan hücrelerine ve bakterilere bakılır. İdrar örneğinin kirlenmemesi için örnek verilmeden önce genital bölgenin antiseptik bir bezle silinmesi ve idrar örneğinin, idrarın hemen başında değil, ortalarında alınması istenir.
Laboratuvarda yapılan incelemeden sonra idrar örneğiyle idrar kültürü yapılarak bakterinin türü belirlenir. Enfeksiyona neden olan bakterinin ve bu bakteri için hangi ilacın kullanılması gerektiğinin belirlenebilmesi için idrar kültürü yapılması önemlidir.
Doktorunuz sık oluşan idrar yolu enfeksiyonlarının, idrar yolundaki anormalliklere bağlı olup olmadığını tespit edebilmek için bu bölgenin filmini isteyebilir. Film için ultrason veya tomografi yöntemlerinden biri kullanılabilir. Yine sık görülen enfeksiyonlar için mesanenin incelenmesini sağlayan sistoskopi yöntemi kullanılabilir.
İdrar yolu enfeksiyonu tedavisi çoğunlukla antibiyotiklerle yapılmaktadır. Fakat her antibiyotik her bakteri türü için etkili olmadığından size uygun antibiyotik ancak laboratuvar testleri sonucunda bakterinin tespit edilmesiyle belirlenir. Antibiyotik tedavisi başladıktan bir kaç gün sonra belirtiler ortadan kalkar, fakat doktorunuz enfeksiyonun tamamen temizlenmesi için ilacı 1 hafta kullanmanızı isteyebilir. Enfeksiyonun neden olduğu yanma ve ağrılar çok şiddetliyse mesaneyi ve idrar yolunu uyuşturan ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir.

Doktorunuzun önerdiği ilaç tedavisinin yanında, dikkat edeceğiniz bir kaç nokta ile ağrıları ve yanma hissini azaltabilirsiniz. Öncelikle bakterilerin vücuttan daha hızlı atılmasını sağlamak için bol bol su içmelisiniz. Mesaneyi zorlayan kahve, alkol, asitli meyve suyu ve kafein içeren her türlü içeceği mümkün olduğunca azaltın. Evdeyken karnın alt kısmına ılık (sıcak değil) kompres yapmak mesanedeki basıncı ve genel rahatsızlık hissini hafifletecektir.
İdrar yolu enfeksiyonu için uzmanların bir diğer önerisi ise kızılcık suyu. Kızılcık suyunun enfeksiyona karşı vücudu güçlendirdiği ve günlük olarak kızılcık suyu içmenin, idrar yolu enfeksiyonlarından koruma sağladığı yönünde bazı çalışmalar bulunmakta. Bu çalışmalarda, kızılcık suyunun özellikle sık enfeksiyon yaşayan kadınlarda etkili olduğunun altı çiziliyor.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.